Τα διαρκώς μεταβαλλόμενα επιχειρηματικά περιβάλλοντα ωθούν τους οργανισμούς να αναπτύσσουν ανθεκτικότητα για να επιβιώσουν. Ωστόσο, συχνά, οι αλλαγές γίνονται ταχύτερα σε σχέση με τον χρόνο που απαιτείται για την επίτευξή της.
Σχετικές ακαδημαϊκές έρευνες υποδεικνύουν τρόπους ενδυνάμωσης της οργανωσιακής ανθεκτικότητας, αλλά αυτές έχουν κυρίως διεξαχθεί στον τομέα της ψυχολογίας, καθώς και σε σχέση με τις φυσικές επιστήμες. Περαιτέρω έρευνες ανέδειξαν, εκτενώς, την αναγκαιότητα του ρόλου του τμήματος ανθρώπινου δυναμικού, μέσω της στρατηγικής ευθυγράμμισης των πρακτικών του με τις αντίστοιχες επιχειρηματικές, ώστε να ενισχυθεί η οργανωσιακή ανθεκτικότητα. Μεγάλη έμφαση δόθηκε στη δημιουργία ατομικής ανθεκτικότητας, μέσω προνοητικών πρακτικών ανθρώπινου δυναμικού (Proactive HR), η οποία θα οδηγήσει και στην ενίσχυση της οργανωσιακής ανθεκτικότητας, αντίστοιχα. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο της σημερινής επιχειρηματικής αβεβαιότητας και πολυπλοκότητας, η ανθεκτικότητα των τεχνικών εκπαίδευσης και ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού (HRD resilience) επιβάλλεται να συμβαδίζει με τις αναπτυξιακές στρατηγικές των οργανισμών. Επιπλέον, αυτές θα πρέπει να καθίστανται το επίκεντρο της στρατηγικής πολιτικής οικοδόμησης, όχι μόνο της ατομικής, αλλά και της οργανωσιακής ανθεκτικότητας.
Με βάση τα παραπάνω, ο όρος HRD resilience θα μπορούσε να οριστεί ως ο βαθμός στον οποίο οι εν λόγω πρακτικές θα μπορούσαν να επιβιώσουν, να αναπτυχθούν ή να υποβαθμιστούν υπό συνθήκες κρίσης, επιχειρηματικής αβεβαιότητας ή/και επιχειρηματικής αναδιάρθρωσης. Παράλληλα, θα πρέπει να επιδεικνύουν συνεχή «ευστροφία», ευελιξία και προσαρμοστικότητα σε κάθε είδους εσωτερικές ή εξωτερικές δυνάμεις. Ο εν λόγω βαθμός στον οποίο οι τεχνικές εκπαίδευσης και ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού μπορούν να αποδειχθούν «εύστροφες», σε «υφεσιακά σοκ», αποτελούν ουσιώδη στοιχεία για τη συμβολή στην οργανωσιακή ανθεκτικότητα. Ο ορισμός έρχεται σε συμφωνία με εκείνον της «πρόδρομης ανθεκτικότητας» (precursor resilience) από τις φυσικές επιστήμες, υποδηλώνοντας, ταυτόχρονα, τον στρατηγικό ρόλο της εκπαίδευσης και ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού στις επιχειρήσεις. Με βάση αυτόν τον ορισμό, μεγαλύτερο βάρος δίνεται στην ενίσχυση της στρατηγικής θέσης του HR τμήματος στον οργανισμό και στην αύξηση της «πρότασης αξίας» του, παρά στην απλή βελτίωση της επιχειρηματικής αποδοτικότητας.
Η επιτυχημένη ανάπτυξη στρατηγικών HR πρακτικών δεν είναι εύκολη, αλλά όχι ανέφικτη. Αναφορικά με τον βαθμό επιτελικότητας των τεχνικών εκπαίδευσης και ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού, οι εκάστοτε επαγγελματίες θα πρέπει να προσφέρουν στρατηγικές – καλά σχεδιασμένες – πρακτικές. Αυτές θα πρέπει να εστιάζουν τόσο σε βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, ανεξαρτήτως αν η εστίαση είναι στο άτομο και/ή στον οργανισμό. Έτσι, θα καταφέρουν να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν ανθεκτικές πρακτικές, που θα συνδέονται άρρηκτα με τις βασικές αρχές της εκπαίδευσης και ανάπτυξης ανθρώπινων πόρων (π.χ. ατομική ανάπτυξη, διαχείριση της απόδοσης, ανάπτυξη σταδιοδρομίας).
Συνοψίζοντας, αν περιγράφαμε μεταφορικά τον όρο HRD resilience, αυτός θα παρουσιαζόταν ως το μεγαλύτερο γρανάζι ενός μηχανισμού. Ας μην ξεχνάμε ότι το ανθρώπινο δυναμικό, με τις γνώσεις, δεξιότητες και τη συμπεριφορά του, αποτελεί τη «ραχοκοκαλιά» κάθε επιχείρησης. Δυστυχώς, δεν ενστερνίζονται όλοι αυτή τη λογική. Το μέλλον ανήκει σε όσους δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην αποτελεσματική διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας, στοιχεία που αποτελούν σημαντική προϋπόθεση για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητά τους.
Ο Δρ. Φώτιος Μητσάκης είναι Επίκουρος Καθηγητής στη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού στο Nottingham Business School, Nottingham Trent University. Δραστηριοποιείται επιστημονικά στον ευρύτερο χώρο της Στρατηγικής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού. Η έρευνά του σχετίζεται με θέματα οργανωσιακής εκπαίδευσης, ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, επισφαλούς απασχόλησης, καθώς και με την αποδοχή της διαφορετικότητας στον εργασιακό χώρο μέσω της υλοποίησης μέτρων κατάρτισης. Έχει αναγνωρισθεί πολλές φορές για την ερευνητική και διδακτική του προσφορά.
